اگر کودک شما اختلال پردازش حسی داشته باشد ، ممکن است این رفتارها را مشاهده کنید . بسیاری از کودکان و بزرگسالان مسائل حسی را تجربه می کنند . اصطلاح معمول برای توصیف این موضوعات اختلال پردازش حسی است. افرادی که علائم مربوط به مسائل حسی را نشان می دهند ، اطلاعات حسی را متفاوت با افرادی که چنین نیستند ، پردازش می کنند. مغز آنها پیامهای حسی را که از بدن خود دریافت می کنند مانند دیگران دریافت نمی کنند . این یک تجربه متفاوت است و گاهی چالش هایی را ایجاد میکند به همین دلیل است که پاسخ آنها به اطلاعات حسی همیشه آنچیزی نیست که ممکن است انتظار داشته باشید . همیشه باید به خاطر داشته باشید که پاسخ های آنها درست یا غلط نیست .
اختلال پردازش حسی
به چالش هایی گفته می شود که کودک در نحوه درک و احساس مزه ها ، بو ها ، صداها ، مناظر ، لمس سطوح و حرت و آگاهی از بدن خود خود تجربه می کند . حساسیت این حواس در بعضی از کودکان بسیار بالاست و در برخی دیگر این حساسیت کمتر از حد طبیعی است وبه شدت نیاز دارد حساسیت بالاتری داشته باشند . جای تعجب ندارد که این اغلب کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی دیر زبان بازکرده و یا صحبت می کنند اگر کودک در اثر شرایط ناملایم محیط اطرافش دچار پریشان و حواس پرتی باشد ، و یا ادراک و احساس پدیده های اطراف به راحتی برایش مقدور نباشد .
اختلال حسی وضعیتی است که سیستم حسی در کاربرد و یکپارچه کردن لطلاعات حسی مشکل دارد ، اختلال پردازش حسی نامیده می شود. این اختلال به تنهایی یا همراه با برخی تشخیص های عصبی و روان پزشکی می تواند ، وجود داشته باشد. این اختلال در نتیجه عدم سازماندهی عصبی رخ می دهد و با پردازش سیستم عصبی به شکل های مختلفی اثر می گذارد مغز پیام ها را نمی گیرد یا ناقص دریافت می کند یا اطلاعات دریافت شده با سایر اطلاعات حسی یکپارچه نیستند . در مطالعات اخیر شیوع این اختلال را از 5 تا 13 درصد گزارش داده اند.
از نشان های این اختلال می توان به حساسیت بیش از حد به لمس شدن ، حرکت و صداها و محرکات بینایی ، پاسخ دهی اندک به لمس شدن و حرکت و صداها و محرکات بینایی ، حواس پرتی ، مشکلات هیجانی و اجتماعی ، سطح فعالیت با یا پایین ، دست و پا چلفتی و بی دقت بودن ، تکانشی بودن و فقدان خود کنترلی ، ناتوانی در آرام سازی خود ،شناخت بدنی پایین از خود ، تاخیر در گفتار ، زبان و مهارتهای حرکتی ، تاخیر در مهارتهای تحصیلی سازگاری ضعیف با محیط از جمله نشانه های رایج و عمومی این مشکل است .
کودکانی که از احساس ارتعاشی که در اثر صحبت کردن تولید می شود دچار اضطراب می شوند ، اغلب با جایگزین یا حذف صدی ناشی از صحبت کردن ، خود را با این اضطراب سازگار می کنند . برای درمان و بهبود کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی علاوه بر متخصصین آسیب شناسی گفتاری در زمینه مشکلات رفتارهای ارتباطی ، اغلب باید به متخصصین کاردرمانی که مشکلات حسی را به صورت کلی مورد توجه قرار می دهند نیز مراجعه کرد.
درمان اختلال حسی
درمان این بیماری یعنی فراهم کردن تحریکات مختلف مورد نیاز کودک به ویژه سه حس لامسه ، عمقی و در بعضی موارد افزون تحریکات بینایی ، شنیداری ، بویایی و چشایی . واقعیت این است که هیچ روشی وجود ندارد . و کودکان مبتلا به این اختلال از نظر قدرت و ضعف این سیستم با یکدیگر متفاوت هستند لذا درمان کاملا فردی و اختصاصی بوده و قبل از هر اقدامی درمانگر باید سن کودک ، توانایی شناختی و سیستم های حمایتی مدرسه و خانه را بررسی کند
چگونه می توان مسائل حسی را ارائه داد؟
علائم مربوط به مسائل حسی بسته به اینکه کدام سیستم حسی تحت تاثیر قرار می گیرد متفاوت است . به همین دلیل است که اختلال پردازش حسی می تواند از یک کودک ( یابزرگسال ) نسبت به کودک دیگر بسیار متفاوت باشد. بنابراین ، این امر منجر به واکنش ها و رفتارهای مختلفی می شود . همیشه باید به خاطر داشته باشیم که رفتار فقط محصول نهایی است .
حساسیت حسی
صداهای خاصی برای او غیر قابل تحمل می باشند و این مانع از حضور او در جمع برای صرف ناهار می شود. به نظر می رسد که مغز کاملا صداها را نسبت به دیگران با شدت بیشتری تفسیر می کند. کاملا با تعدیل ورودی های حس لامسه و شنیداری مشکل دارد . بنابراین ، به احتمال زیاد از و پاسخ ( حساسیت ) بیش از حد به هر دو حس لامسه و شنوایی دارد . همچنین ممکن است نسبت به سیستم و ستیبولار حساسیت وجود داشته باشد.
چه چیزهایی باعث مشکلات حسی می شود ؟
سیستم ادراکی ، یک سیستم خوانش و واکنش است . این بدان معنی است که سیستم ادراک ما طوری برنامه ریزی شده که ما برای پاسخ مناسب به محرک طبیعی از برنامه های از پیش تعیین شده استفاده می کنیم . این برنامه ریزی ها در طول زندگی ما شکل گرفته و عناوینی مثل یادگیری حسی یا پردازش می توان برای آن به کار برد .
واضح ترین برای توضیح این مطلب است که اگر کودکی یک بار به اجاق گاز داغ دست بزند بعد از آن بندرت ممکن است دوباره این کار را انجام دهد . دلیلش آن است که احساس سوزش و درد ناشی از لمس اجاق گاز داغ در حافظه ما ثبت شده و به ما کمک می کند تا مجددا این اشتباه را تکرار کنیم . تمام الگوهای حسی در بدن ما به همین روش عمل می کنند.
دو مولفه اصلی که در این جا باید بفهمیم ، ادراک و هماهنگی هستند. بدون ادراک مناسب هماهنگی مناسب عادی وجود ندارد . کودکانی که دچار مشکلات حسی هستند از درک صحیح محیط اطراف خود ناتوانند خواه این ادراک دیدن اشیا باشد یا شنیدن صداها یا تعادل و هماهنگی و یا لمس و حس لامسه و یا موارد دیگر .
در کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی اساسا سیستم ادراک و هماهنگی به طور صحیح برنامه ریزی نشده است و با رشد کودک این سیستم دچار عدم تعادل و سازماندهی شده و منجر به رشد نامناسب عصبی و مغزی می شود.
این مسئله ممکن است به دلایلی مختلفی ایجاد شود شایع ترین دلایلی که با آن روبرو می شویم شامل : صدمات آسیب زای حین زایمان به ناحیه بالاگردن و ساقه مغز ، زمین خوردن های کودکی ، و رشد نامناسب به دلیل استفاده بیش از کریر نوزدان ، روروک و جامپر است .
مشکل مشترکی که کودکان مبتلا به مواردی چون اختلال پردازش حسی اختلال کم توجهی ، بیش فعالی و اوتیسم از آن رنج می برند آن است که این کودکان قادر به پردازش ، یک پارچه سازی هماهنگی و سازگاری مناسب با محیط حسی اطراف خود نیستند.
تاثیر مشکلات حسی بر گفتار کودک
برای بسیاری از ما ، ازتباط برقرار کردن با دیگران کار بسیار ساده ای به نظر می رسد. اما این کار واقعا کاملا پیچیده است. مناطق مختلفی از مغز در زبان ضبط داده های حسی باید با یکدیگر هماهنگ باشند تا بتوانند
آنچه که می خواهیم به زبان بیاوریم را تعیین کنند . چگونگی بیان آن مطلب را برنامه ریزی کنند ( که این شامل مهارت هایی مانند دستور زبان و تربیت بندی است) و در عمل ، کلمات را به طور صحیح تولید کنند .
این اطلاعات زیادی است که مغز یک کودک باید آن ها را یک پارچه ادغام کند .گاهی اوقات ، اگر فریند ادراکی در کودکی به خوبی تنظیم نشده باشد یعنی بیشتر یا کمتر در حد نرمال تحت تاثیر ورودی های حسی محیط قرار بگیرد ممکن است ببینیم که مهارت های ارتباطی کم کم از بین می روند به هم دلیل تاخیر در زبان بازکردن تکلم ، مهارت های حرکتی و یا پیشرفت های تحصیلی ، علائمی از مشکلات پردازش حسی هستند . در یک کودک پیش دبستانی ممکن است به این شکل بروز کنند که کودک علیرغم بهره هوشی عادی در برخی از دروس و زمینهای تحصیلی مشکل داشته باشند .
از کجا بفهمیم که آیا کودکمان به اختلال پردازش حسی مبتلا هست یا خیر ؟
حساسیت بیش از حد طبیعی : این کودکان ممکن نسبت به لمس اشیا ، حرکات ، مناظر ، بوها ، مزه ها و صداها بیش از حد حساس باشند. این مشکل ممکن است خود را در رفتارهایی مانند تحریک پذیری یا خود را پس کشیدن در هنگام لمس ، اجتناب از پوشیدن برخی از لباس ها خوردن غذاهایی که بافت خاصی دارند ، حواس پرتی و سردرگمی واکنش های ناشی از ترس نسبت به حرکات معمولی بروز دهد. در بزرگسالان جوان این حالت ممکن است به شکل واکنش های عاطفی شدید بروز پیدا کند.
حساسیت کمتر از حد طبیعی : کودکی که حساسیت در او کمتر از حد نرمال است ممکن است به دنبال تجربیات حسی مانند چرخیدن یا برخورد کردن با افراد و اشیا باشد. برخی از کودکان حالتشان بین افراط و تفریط در واکنش نشان دادن تغییر می کند و بعضی این افراد جوان هنگامی که بیش از تحریک شوند ممکن است واکنش های هیجانی شدید از خود نشان دهند . سطح فعالیت در این افراد به طور غیر معمول یا خیلی زیاد و یا خیلی کم است بدین معنی که ممکن است کودک یا جوان مدام در حال حرکت باشد ، و یا ممکن است در شروع کردن و انجام کارهای خیلی کند بوده و یا به سرعت خسته شود.
مشکلات هماهنگی : این مشکل در فعالیت و مهارت های حرکتی (درشت) و ( ظریف ) به خوبی قابل مشاهده است. برخی از این کودکان ممکن است به شکلی غیر طبیعی تعادل ضعیفی داشته باشند ، در حالی که برای برخی دیگر یادگیری و انجام فعالیت های جدیدی که مستلزم هماهنگی حرکتی هستند خیلی مشکل است.
مشکلات رفتاری : کودک ممکن است خیلی هیجانی و تحریک پذیر و یا حواس پرت باشد و برای انجام وظایف خود برنامه ریزی نداشته باشد. برخی از این کودکان خیلی سخت با شرایط جدید سازگار می شوند و برخی دیگر ممکن است در هنگام مواجهه با شکست واکنش هایی نظیر سرما خوردگی ، پرخاشگری و یا گوشه گیری از خود نشان دهند.
خودپنداری ضعیف : کودک یا جوانی که دچار مشکل حسی است ممکن است احساس خوبی نسبت به خود و جایگاهش نداشته باشد. یک کودک علاقه مند و با توجه ممکن است تشخیص دهد انجام بعضی از کارها نسبت به کارهای دیگر دشوارتر اما دلیل آن را نداند . چنین کودکی اغلب ممکن است کسل کننده تنبل یا بی انگیزه به نظر برسد. وقتی درک یک مشکل دشوار باشد ، ممکن است والدین و فرزندان خود را مقصر بدانند و سرزنش کنند . تنش خانوادگی ، خودپنداره ضعیف و احساس ناامیدی عمومی ممکن است برفرد غالب شود.
درمان اختلال پردازش حسی با تغییر سبک زندگی
در برخی از بیماران ، استفاده از درمان طب مکمل مانند طب سوزنی در کنار درمان های متداول به کاهش علائم اختلال پردازش حسی کمک می کند ، اگرچه هنوز تحقیقات علمی اثر بخشی روش های طب کل نگر در این خصوص را تایید نکرده اند . براشینگ درمانی یا پروتکل ویلبارگر ( استفاده از یک برس مخصوص برا ماساژ ) و روش دستکاری کرانیوساکرال نیز از جمله درمان های مکملی هستند که برای برخی ازافراد مفید بوده اند تمامی روش های درمانی طب مکمل باید تحت نظارت یک درمانگر واجد شرایط انجام شوند .
سازماندهی حسی ، سیستمی است که برای الویت بندی نیازهای بیماران و ایجاد محیطی که نقات قوت بیمار را به حداکثر رسانده و چالش ها را برای او به حداقل می رساند طراحی شده است . این سیستم شامل شامل اولویت بندی کردن وظایف و کارهای روزمره به مراحل کوتاه و ساده است که مواجه حسی که یک بیمار با حساسیت بالا باید تحمل نماید را محدود می کند.
استفاده از هدفون های حذف صدا نیز ، مثل دیگر ابزار هایی که برای تحریک کمتر محرک طراحی شده اند ، ممکن است به تعدیل صداهای اضافی محیط کمک کند . پوشیدن لباس های بدون برچسب وگشاد نیز ممکن است مفید باشد . برای مقابله ب بوهای نامطبوع ، همراه داشتن یک کیسه کوچک حاوی موا ،معطر یا پوشاندن بینی با یک دستمال یا روسری نیز راهکارهای خوبی هستند . به کودک خود اجازه دهید در محیط هایی با چراغ های پر نور و عینک آفتابی بزند و در هنگام حضور در اماکن بزرگ و پر هیاهو ، مکررا به خود و کودکتان استراحت بدهید . برای پخت و پز از روش هایی استفاده کنید که غذاهای سالم را برای کودکانی که دچار مشکلات حسی هستند جذاب تر کنند.
برای کودکانی که به شدت به دنبال دریافت داده های حسی هستند ( کودکان حس طلب ) بسیاری از متخصصان توصیه می کنند یک محوطه حسی با آجرهای پارچه ای درست کنید که کودک بتواند خودش را به آن ها بکوبد و یا یک سطل برنج پر از اشیا جذاب زیر خاک پنهان کنید تا کودک آن را بیرون بکشد . این محوطه های حسی برای کودکان مثل یک زنگ تفریح حسی است که به آنها برای تمرکز و بازگشت به روند یادگیری کمک می کند
درمان اختلال پردازش حسی با تغییر سبک زندگی
در برخی از بیماران ، استفاده از درمان طب مکمل مانند طب سوزنی در کنار درمان های متداول به کاهش علائم اختلال پردازش حسی کمک می کند ، اگرچه هنوز تحقیقات علمی اثر بخشی روش های طب کل نگر در این خصوص را تایید نکرده اند . براشینگ درمانی یا پروتکل ویلبارگر ( استفاده از یک برس مخصوص برا ماساژ ) و روش دستکاری کرانیوساکرال نیز از جمله درمان های مکملی هستند که برای برخی ازافراد مفید بوده اند تمامی روش های درمانی طب مکمل باید تحت نظارت یک درمانگر واجد شرایط انجام شوند .
سازماندهی حسی ، سیستمی است که برای الویت بندی نیازهای بیماران و ایجاد محیطی که نقات قوت بیمار را به حداکثر رسانده و چالش ها را برای او به حداقل می رساند طراحی شده است . این سیستم شامل شامل اولویت بندی کردن وظایف و کارهای روزمره به مراحل کوتاه و ساده است که مواجه حسی که یک بیمار با حساسیت بالا باید تحمل نماید را محدود می کند.
استفاده از هدفون های حذف صدا نیز ، مثل دیگر ابزار هایی که برای تحریک کمتر محرک طراحی شده اند ، ممکن است به تعدیل صداهای اضافی محیط کمک کند . پوشیدن لباس های بدون برچسب وگشاد نیز ممکن است مفید باشد . برای مقابله ب بوهای نامطبوع ، همراه داشتن یک کیسه کوچک حاوی موا ،معطر یا پوشاندن بینی با یک دستمال یا روسری نیز راهکارهای خوبی هستند . به کودک خود اجازه دهید در محیط هایی با چراغ های پر نور و عینک آفتابی بزند و در هنگام حضور در اماکن بزرگ و پر هیاهو ، مکررا به خود و کودکتان استراحت بدهید . برای پخت و پز از روش هایی استفاده کنید که غذاهای سالم را برای کودکانی که دچار مشکلات حسی هستند جذاب تر کنند.
برای کودکانی که به شدت به دنبال دریافت داده های حسی هستند ( کودکان حس طلب ) بسیاری از متخصصان توصیه می کنند یک محوطه حسی با آجرهای پارچه ای درست کنید که کودک بتواند خودش را به آن ها بکوبد و یا یک سطل برنج پر از اشیا جذاب زیر خاک پنهان کنید تا کودک آن را بیرون بکشد . این محوطه های حسی برای کودکان مثل یک زنگ تفریح حسی است که به آنها برای تمرکز و بازگشت به روند یادگیری کمک می کند
