در مورد آپراکسی گفتار در کودکان اینطور می توان گفت که وقتی می‌خواهیم حرف بزنیم و گفتار اتفاق بیفتد پیام‌هایی که در ذهن ما وجود دارند باید به دهان ما منتقل شوند. این پیام‌ها به ماهیچه‌ها دستور می دهند که چگونه و به چه صورتی حرکت کنند تا صداهای خاص تولید شوند و ما بتوانیم حروف را بیان و کلمات را بسازیم و سپس با آنها جمله های خود را بیان کنیم.
آپراکسی گفتار در کودکان چیست؟
وقتی یک کودک دارای آپراکسی گفتار است این پیام‌های ذهنی به طور سالم و صحیح به عضلات منتقل نمی‌شوند. کودک ممکن است که نتواند لبها یا زبان خود را به درستی حرکت دهد، در صورتی که مشکل از عضلات و ضعف عضلانی نیست. یعنی عضلات سالم هستند و فقط مشکل در این است که کودک نمی داند چگونه باید دهان و لب ها و زبان خود را حرکت دهد تا بتواند صدایی خاص را تولید کند. تقریبا می توان گفت دستور را گم می کند. یعنی مشکل در برنامه ریزی حرکتی اندام های گفتاری می باشد که چگونه باید دهان لب ها و زبان را برای گفتار حرکت دهد. بعضی اوقات ممکن است کودک صحبت کند اما قادر به صحبت کردن با جملات طولانی نباشد و غیر طبیعی صحبت کند یا طول جملات او بسیار کوتاه باشد.
یک کودک با آپراکسی گفتار می داند که چه چیزی را می‌خواهد بگوید یعنی مشکل از تفکر و درک کودک نیست، اما مشکل اینجاست که مغز چگونه به عضلات دهان دستور می‌دهد که حرکت کنند تا کلمات تولید شوند.
آپراکسی گفتار در کودکان یک اختلال نورولوژی دوران کودکی می‌باشد که بر روی تلفظ حروف و کلمات و گفتار کودک تاثیر می‌گذارد در برخی موارد کودک نقص خاصی از نظر عصب عضله و بیماری‌های اعصاب ندارد (برای مثال کودک مشکلات شلی عضلات یا فلج مغزی و … ندارد). آپراکسی در کودکان با نام‌های دیسپراکسی کلامی یا آپراکسی رشدی نیز شناخته می‌شود. یک کودک با آپراکسی گفتار در کودکان نمیتواند صداهای گفتاری را به صورت معمول یاد بگیرد و بدون درمان خاص توسط گفتار درمان (آسیب شناس گفتار و زبان) نمیتواند کاملاً درست صحبت کند. درمان آپراکسی در کودکان بسیار زمان بر است و این به این معنی نیست که کودک نمیتواند خوب شود این در حالی است که گفتار کودک می‌تواند بهبود یابد.
دلایل آپراکسی گفتار در کودکان
بسیاری از اوقات دلایل آپراکسی گفتار در کودکان ناشناخته است، در بعضی از موارد آسیب به مغز ممکن است باعث آپراکسی گفتار در کودکان شود. آسیب‌های مغزی ممکن است در اثر اختلالات اختلالات ژنتیکی، سندروم‌ها و حتی سکته مغزی و ضربه مغزی به وجود آیند.
شیوع آپراکسی گفتار در کودکان
تخمین زده می شود که در هر 1000 کودک 1 یا 2 کودک دچار این اختلال شوند. اما همانطور که در سایت انجمن گفتار و زبان و شنوایی آمریکا نیز آمده باید گفت که بعلت نبود ارزیابی های دقیق و شناسایی نشدن بسیاری از کودکان دچار این اختلال نمی توان آمار دقیقی را برآورد کرد. اما می دانیم که در برخی از سندرم ها مانند گالاکتوزومیا، سندرم ایکس شکننده و سندروم vcf شیوع آپراکسی دوران کودکی بیشتر است. باز هم تاکید می شود که در بسیاری از کودکان آپراکسی گفتار علت مشخصی ندارد و نیاز به نگرانی خانواده نمی باشد.
علائم و نشانه‌های آپراکسی گفتار در کودکان
همه کودکان دارای آپراکسی گفتار در کودکان یکسان نیستند و دارای علائم بسیاری هستند. کودک شما ممکن است بعضی یا همه علائم زیر را نشان دهد. شما باید با یک آسیب شناس گفتار و زبان (گفتار درمان) در مورد روند درمان و چگونگی درمان صحبت کنید و از او مشورت بگیرید. درمان آپراکسی گفتار باید از سن سه سالگی شروع شود.
-
کودک نمیتواند همیشه کلمات را به یک صورت بیان کند و هر بار یک کلمه را به شکل‌های مختلف بیان می‌کند.
-
حین حرف زدن، کلمات به شیوه‌ای خاص و با لهجه‌ای خاص بیان می‌شوند که تا حدودی غیر طبیعی به نظر می‌رسند و کودک قادر به تصحیح آنها نیست
-
کودک صداهای کلمات را جابجا بیان می‌کند یا حروف کلمات را عوض می‌کند
-
کودک کلمات کوتاه را راحت‌تر از کلمات طولانی می‌تواند بیان کند و در بیان کلمات طولانی و سخت چار مشکل می‌شود.
کودکان با آپراکسی گفتار ممکن است مشکلات دیگری نیز داشته باشند مانند:
-
مشکلاتی در حرکات ریز و درشت بدن یعنی حرکات در انگشتان و دست ها و تقلید حرکات
-
تاخیر شروع گفتار و تاخیر زبانی
-
مشکلاتی در خواندن، بخش کردن کلمات و نوشتن
ارزیابی اختلال آپراکسی گفتار در کودکان
یک متخصص گفتار درمان (آسیب شناس گفتار زبان) می‌تواند گفتار و زبان کودک شما را ارزیابی کند.
بسیاری از کودکان که مشکلاتی در وضوح گفتار دارند و نمی توانند حروف را درست تلفظ کنند، مشکلاتی در رشد زبان و تاخیر زبان نیز دارند. شما می‌توانید با متخصصین گفتار درمانی کلینیک نورسای تماس گرفته و برای ارزیابی کودک خود از آنها مشورت بگیرید. برای ارزیابی آپراکسی گفتار در کودکان یک متخصص گفتاردرمان، مهارت‌های دهانی حرکتی (چگونگی تقلید و حرکت دادن دهان زبان و لب ها) کودک شما را ارزیابی می کند و لحن و گفتار کودک شما را می شنود و بررسی می کند که چگونه کودک شما صداهای مختلف را بیان و تقلید می‌کند. متخصص گفتاردرمانی برای ارزیابی حروف و کلمات بیانی و حرف زدن کودک موارد بسیاری را بررسی می کند از جمله:
- بررسی می‌کند که کودک شما چقدر خوب می‌تواند صداهای گفتاری را به تنهایی و یا در ترکیب با سایر حروف در بخش کردن کلمات و کلمات استفاده کند
- بررسی می‌کند اطرافیان چه میزان از گفتار کودک شما را می‌فهمند
شما همچنین باید با متخصص گفتار درمان خود در مورد اینکه آیا کودک شما نیاز به ارجاع به سایر پزشکان و متخصصان دارد مشورت کنید. مهم است که کودک شما از لحاظ شنیداری توسط یک شنوایی شناس بررسی شود. کودکانی که مشکلات کم شنوایی دارند در یادگیری زبان و صحبت کردن دچار مشکل هستند. یا در برخی موارد کودک شما به متخصص روانپزشک کودکان یا حتی در مواردی کودک به متخصص مغز و اعصاب کودکان ارجاع داده می شود.
درمان آپراکسی گفتار در کودکان
یک کودک با اختلال آپراکسی گفتار در کودکان می‌بایست توسط یک متخصص گفتار درمانی (آسیب شناس گفتار و زبان) درمان شود. ممکن است نیاز به ۳ تا ۵ جلسه در هفته باشد که بتوان گفتار کودک را بهبود بخشید. به نسبتی که گفتار کودک یشرفت می‌کند می‌توان از تعداد جلسات کم کرد. در مراحل مختلف درمان ممکن است نیاز باشد از جلسات گروهی و انفرادی نیز استفاده شود.
اهداف درمانی برای آپراکسی گفتار در کودکان
اهداف درمان در آپراکسی گفتار در کودکان این است که کودک بتواند صداها، کلمات، جملات و به طور کل گفتار واضح‌تری داشته باشد. کودک شما یاد میگیرد که چگونه:
- حرکات دهان، لب ها و زبان باعث تولید صداهای گفتاری می‌شود
- می فهمد چگونه دهان لبها و زبان را حرکت دهد تا صداها درست تلفظ شوند
- یاد میگیرد چگونه کلمات را تقلید کند و کلمات جدید اضافه کند
- تعداد کلمات بیانی خود را افزایش می دهد
- جملات جدید بسازد و طول جملات خود را افزایش دهد
تمریناتی که باعث می‌شوند عضلات دهان، لب ها و زبان قوی‌تر شوند به درمان آپراکسی گفتار در کودکان کمکی نمی‌کند چون مشکل از عضلات نیست. در کودکان با آپراکسی گفتار، عضلات دهان ضعیف نیستند. شما باید تمریناتی انجام دهید که به کودک آموزش می‌دهد چگونه عضلات دهان، لبها و زبان را برای گفتن صداهای گفتاری کنترل کند و حرکت دهد چون مشکل در برنامه ریزی حرکتی عضلات است نه در قدرت عضلات.
حمایت‌های خانوادگی
درمان آپراکس گفتار در کودکان بسیار زمان بر است و در طول درمان کودک و خانواده نیاز به حمایت دارند. مهارت هایی که کودک شما می‌آموزد، نیاز به تکرار دارند تا به او کمک کنند پیشرفت کند و گفتار بهبود یابد. وقتی کودک شما خسته است به او زمان بدهید تا استراحت کند. تا حد ممکن تمرینات را مفرح و در قالب بازی انجام دهید. حین انجام تمرینات کودک بارها شکست می خورد ولی باید بداند که این تنها قسمتی از روند تمرینات است و از لحاظ روحی آسیب نبیند. در مورد اینکه حین تمرین با کودک در منزل چه اتفاقاتی می افتاد با گفتار درمان خود مشورت کنید تا بهترین راه حل‌ها را دریافت کنید.
در صورت داشتن هر گونه سوال می توانید با مرکز توانبخشی کلینیک نورسای تماس گرفته و از متخصصین مشاورات لازم را دریافت کنید. مادرانی که در محیط کلینیک حضور دارند می توانند تجربیات خود را با شما در میان بگذارند تا نسبت به روند درمان کودک خود نگران نباشید.